Yönetimde Kararın Sibernetiği; Karmaşık Sistemlerde Kararın Dinamiğini Anlamak

Bu kitap, yönetimde kararın sibernetiğini ve karmaşık sistemlerde karar verme süreciyle kararın dinamiğini derinlemesine irdeliyor ve tartışıyor. Karmaşık sistem hem insanın kendisi hem de onun kurduğu ve yönettiği örgütsel yapılardır. İnsan ve onun görünmeyen zihni, öz kaynağı olan beynin içindeki örgün ağ yapılar üzerinden sürekli değişim ve dönüşüm içindedir. Bu, insanın ve zihnin sonlu bir biyolojik yaşamla kısıtlanmış, sonsuz dinamik kapasitesine işaret eder. İnsan, biyo-sosyo-psiko-antropolojik ve ekonomi-politik bir varlıktır. Hepimiz böyleyizdir. Bu bağlamda sibernetik düşünmenin en önemli katkısı kararın oluşumunu ve son yargıya varılmasını disiplinler arası yaklaşımla ele alması ve yorumlamasıdır. İnsan, varlığının tüm yanları ile içine doğduğu, onu yetiştiren ve yaşayarak deneyimlediği kültürlerle karşılıklı etkileşim içinde öğrenir, büyür, dönüşür ve dönüştürür. Karar, sibernetik anlamda bir amaca yönelik hedeflere ulaşmaya çalışan ve seçme yetenekleri bütünü olan zihnin tüm niteliklerini, bilerek ya da farkında olmadan kullanarak ürettiği bir sonuçtur. İşte insan varlığı ile onun tasarımları ve örgütsel yapılarını dönüştüren bu karar verme yeteneği ve iradesidir. Karar, içsel (görünmez) yanıyla zihinsel süreçlerin içinde oluşur ve bu yargıyla, dışsal (görünen) yanıyla harekete geçirdiği eylemle somutlaşır. Bilgisayar ve bilişsel bilimlerle doğan yapay zekâ denen olgu, aslında adım-adım komutlarla ve sürekli öğrenilmiş/öğretilmiş belleğe erişimle karşılaştırmalar yaparak sonunda yargı üreten bir işlemler dizisidir. Doğası, tıpkı kendini dışa vurarak işleyen bilgisayar gibi bilişsel, elektronik ve mekaniktir. Yapay zekâ karar verme süreçlerini, doğru veriye erişerek, programlanmış mantıkla akıl yürütüp sonuçları, sorgulayan insanla paylaşarak destekler. Toplumda tedirginlik yaratan, bağımsız akıl merkezi olabilmesi için, önünde kestirilmesi zor çok uzun bir yol vardır. Hayaller ise, ancak yeni teknolojilerin gelişim kalitesi ve kültürel aklın toplumu koruyucu süzgecinden geçebildiği kadarıyla gerçekleşmelidir.