Türk Dünyasında Dini Yenileşme (1850-1917)

Osmanlı dışındaki Türk Dünyasında, 19. yy. sonu – 20. yy. başlarındaki dinî ve kültürel yenileşme hareketleri elinizdeki kitabın konusunu oluşturmaktadır. İdil-Ural Türklerinin araştırmanın merkezinde bulunduğu bu dönem, Türk-İslâm düşünce tarihimizin en önemli devrelerinden biridir ve bugünlere ışık tutmaktadır. Bu dönemde yetişen aydınlar başta Orta Asya olmak üzere Türk dünyasında dinî ve kültürel uyanışa öncülük etmişler, pek çok ciddî eserler ortaya koymuşlardır. Ayrıca, bu aydınların, döneminin kokuşmuş ve dar görüşlü yapılanmasından uzak bulunmaları, sağlam tasavvufî kaynaklardan beslenmiş olmaları sebebiyle, ortaya koydukları dünya görüşünün de sınırlarının oldukça geniş olmasına yol açmıştır. Yine bunlar, İslâmın evrensel mesajını, belli zamanların veya muayyen mezheplerin sınırları içine hapsedilmekten kurtarmışlardır. İdil-Ural Türklerinin günümüzde hala tazeliğini ve yeniliğini koruyan ceditçi fikirleri, başta Türkiye olmak üzere bütün Türk dünyasının dinî ve kültürel meselelerinin çözümlenmesine katkıda bulunacak mahiyettedir.