Rifaa'nın Çocukları; Müslüman Modernler

Fransız düşün adamı Guy Sormanın yayınlandığında büyük ilgi toplayan bu kitabı, Fastan Mısıra, Suudi Arabistandan Kuveyte, İrana ve Türkiyeye, Bangladeşten Endonezyaya kadar tüm İslâm coğrafyasını ve İsraili de içine alan, uzun yıllar süren, kapsamlı bir gözlemle desteklenmiş derin bir araştırmanın ürünü. Sorman eserine dayanak yaptığı, 19. yüzyılda yaşamış Mısırlı düşünür ve siyaset adamı Rifaa el-Tahtavînin İslam toplumlarının gelişimi, Batı uygarlığına bakışıyla toplumsal değişimini belirleyen görüşlerinin günümüzde de geçerli olduğunu savunarak, Tahtavînin o yıllarda öne sürdüğü öngörülerin doğrulandığını, Müslüman ülkelerin geri kalmasındaki nedenin İslâmiyete indirgenemeyeceğini ve radikal İslâmi hareketlerin 20. yüzyıla ait bir düşünce olarak yorumlanması gerektiğini vurguluyor. İslâm dünyasının geleceği ve Batı demokrasisi ile ilişkileri konusunda da oldukça farklı ve iyimser görüşlere sahip olan Guy Sorman, Rıfaanın Çocuklarının Türkçe baskısı için yazmış olduğu Önsözü şöyle noktalıyor: Bazı Avrupalıların Türkiyeye karşı öne sürdükleri önyargılar da bilgilenmek suretiyle ortadan kaldırılabilir. Şayet Avrupa bir akıl ve hukuk alanı ise bu değerlere dayanan her ulus Avrupalıdır. Ayrıca köktenciliğin sadece İslâma mahsus bir gelişme olduğu konusunda da bir görüş birliği yoktur. Rifaanın Müslüman köktencilerle kavgasının benzeri, Batının içinde de yaşanıyor. Avrupada bizim de karanlıkçılarımız var; biz de sizin gibiyiz, ne eksik ne fazla. ...Bugün dikkatimiz her ne kadar fanatizm ve terörizm kaynağı olarak İslâma yönelmişse de, aydınlanmış ve liberal bir İslâm geleneğine her yerde bir ölçüde rastlamak mümkün. İşte Rifaanın çocukları da (kendilerine böyle diyorlar) bunun peşinde. ...Yorulmak bilmez gezgin ve eğitimci Guy Sorman bir kez daha bizi Fas ve Endonezyadan başlayıp Mısır, İran ve Arap Emirliklerine uzanan bir yolculuğa çıkarıyor. Bizi ikna isteği, Sormanı bazı tahrik edici iddialara sürüklüyor (Gerçekten de Kuveyt Hollandadan daha demokratik bir meşru monarşi midir?) Ama yine de İslâm dünyasının tamamında iktidarın bu modernist Rifaanın çocukları tarafından ele geçirilmesi arzusunu paylaşmadan edemiyoruz. Guy Rossi-Landi Mart 2003 Sormanın kitabı kusursuz bir iyi İslâm tablosu çizmekten çok, fundamentalistlerle reformcular arasındaki gerilim ve çatışmayı gösteriyor. Sorman dönüşmekte olan bir toplumun özlemlerini dile getiren reformculardan yana ümitli... Rifaanın Çocukları gerçekçi bir iyimserlik.