İslam Üzerine Düşünceler

Bütün kitaplı dinlerin ortak noktaları nelerdir? Bu ortaklıklardan hareketle gerçek bir hoşgörü ve karşılıklı anlayış kurulabilir mi? Müslümanların Batı'ya, Batı'nın müslümanlara bakışındaki katı önyargıları aşmak için nasıl bir bilgi projesi, nasıl bir araştırma başlatmalıyız? Muhammed Arkoun kitabında bu temel sorulara yanıt arıyor. Kuran'ı başka bir gözle okumayı önererek, dünyevi iktidarların tahakküm stratejilerinde kullandıkları dinsel söylemi açığa çıkarıyor. Arkoun'un yaptığı en önemli katkılardan biri de, bildik Doğu-Batı, gelişmiş-azgelişmiş, uygar-ilkel ayrımlarını reddederek, Akdeniz dünyasını karşılıklı etkileşimlerden ve geçişlerden kurulu ortak bir yaşam alanı olarak görmek. Siyasal iktidarların elinde birer baskı aracına, birer dışlama söylemine dönüşen dinsel motiflerin ardında yatan ideolojikleştirmeyi ortadan kaldırmanın tek yolu, bin yıllardır bir arada yaşayan halkların birbirlerine yaptıkları etkileri, zengin kültürel katkıları saptayarak, günümüzde var olan saflaşmayı açık bir çatışma ideolojisi olmaktan çıkarmaktır belki de. İÇİNDEKİLER Önsöz Okuyucuların Dikkatine 1. Batı'da İslam hakkında oluşmuş bilimsel bir bilgi mi yoksa bir İslam tahayyülü mü var? 2. "İslam" ve "müslüman" sözcükleri neyi simgeler? 3. Batı Dünyası'nda laik ideolojinin temelini oluşturan Din ve Devlet'in ayrılması olgusunun kökeni, İnciller'de sözü geçen "Tanrı'nın hakkı Tanrı'ya, Sezar'ın hakkı Sezar'a" tümcesi midir? 4. Din konusunda radikal bir tarafsızlık gösteren ve yönettiği ülkede laik İsviçre medeni kanununu uygulamaya koyan devlet adamı Atatürk örneğinde İslam ve laiklik sorununa geri dönelim. Acaba bu tekil bir örnek midir? Yoksa, İslam dünyası için, hıristiyan toplumlarda gerçekleşen laik ve demokratik çoğulculuğa doğru bir evrimin habercisi midir? 5. Müslüman ülkelerin bağımsızlıklarını elde etmelerinden sonra kullanılan milliyetçi model nasıl bir işlev gördü? 6. İslam, Kuran'a, vahyedilmiş bir kitaba dayanıyor. Acaba Vahiy'den anlaşılan nedir; Kuran sözcüğü ne anlama geliyor? 7. Kuran kim tarafından ve ne zaman yazıldı? Bu kitap neleri içermektedir? 8. Bir Kitap haline gelen bu metnin tefsiri nasıl yapılabilir? 9. Muhammed ne istiyordu? 10. Kuran dışındaki temel eserler hangileridir? 11. Gelenek (Sünnet ve Hadis) nedir? 12. Kuran ve Hadisler İdeal İnsan Cemaati'ni nasıl tanımlar? 13. Kuran'a ve diğer "ortodoksi"lerdeki geleneğe göre kadının statüsü nedir? 14. İslam'da dogma (nas) var mıdır, bu dogmalar nelerdir? 15. İslam'da ruhbanlık işlevi var mıdır? Müminler ilahi olanla ilişkilerini nasıl düzenlemektedirler? 16. İslam'da ruhani otorite ve siyasal iktidar arasındaki ilişkiler nasıl düzenlenmektedir? 17. İslam, kendinden önce indirilen dinler olan Yahudilik ve Hıristiyanlık ile İslam öncesi Arabistan dinlerinden ve detlerinden neler aldı? 18. İslam Eski Yunan mirasını aldı ve 12. yüzyıldan itibaren Batı'ya iletti. Yunan felsefesine ve bilimine olan bu açılımı müslümanların entelektüel merakına mı, yoksa Kuran'ın ve Peygamber'in bir emrine mi borçluyuz? 19. İslam, bilimler ve felsefenin, bu üç entelektüel ve kültürel etkinlik düzeninin ilişkileri nedir? 20. Sufiliğin öğretisel bir hareket ve bir dinsel yaşam tarzı olarak İslam'daki yeri nedir? Sufilik daha önce belirtilen Batınilik ve Zahirilik ayrımından mı kaynaklanmaktadır? 21. İslam düşüncesinde kişi kavramının yeri nedir? Prof. Arkoun ile Söyleşi İnsan Haklarının İslami Kaynakları Günümüz İslamı'nda Ahlak ve Siyaset Bir Akdeniz Kültürünün Güncelliği