Hacıustalar; Akdağmadeni’nden Aridea’ya Bir Mübadele Öyküsü _{Akdağmadeni’nden Aridea’ya Bir Mübadele Öyküsü}

Bir sözlü tarih çalışması olan bu kitapta yaşam öyküleri anlatılan kişiler, Anadolulu Rum yapı ustalarıdır. Bu ustaların sonuncusu olan Hacı Andon’un kızı Anasta’nın aktardığı anı ve bilgilere dayanılarak anlatılan öyküler, kabaca iki yüzyıla yayılan olay ve kişileri tanıtır. Bu zaman diliminde yaşam koşullarının ve siyasetin sağa sola savurduğunu gördüğümüz bu kişiler için tutunacak tek dal, meslek bilgileri ve meslek ahlaklarıdır. Anlatının merkezinde yer alan ve Hacıustalar olarak bilinen üç inşaat ustası Türkçe konuşan Anadolulu Rumlardan, yani “Karamanlı” denenlerdendir. Nitekim, ailenin son ustası olan Hacı Andon, 1956’da çocuklarına hitaben kaleme aldığı bir vasiyet mektubuna “Yunani lisana aşina olmadığımdan ... mecbur oldum Türk lisanı ile tebdir etmeyi...” diye yazmıştır. Metinde anlatılanlar Anadolu’nun resmi tarihine girmemiş birçok bilgi içeriyor. Anadolulu Ortodoks nüfusun yaşam biçimini ilgilendiren ve kısa kısa anlatılan öykülerin içinde neler yok ki: 19. yüzyılda Anadolu’ya iş bulmaya gelenler, 20. yüzyılda Rusya’ya iş bulmaya gidenler, gizli Hıristiyanlar, gelenekler, deyişler, türküler ve bunların yanı sıra inşaat esnafının iş görme usulleri, âdetleri... Hacıustalar’ın öyküsünü bize aktaran Argiris Petronotis Selanikli bir mimar. Ayda Arel’in Önsöz’ü ve Herkül Millas’ın Göçenler ve Göçü İzleyenler başlıklı mübadele hakkındaki yazısı da bu sözlü tarih çalışmasını tamamlıyor.