Etik, Din ve Laiklik

Avrupa'da Etik, Din ve Laiklik, İstanbul Fransız Kültür Merkezi ile Metis Yayınları'nın ortak düzenlediği, aynı adı taşıyan tartışma toplantısında üç sosyal bilimcinin yaptığı konuşmaları ve dinleyicilerin tartışmaya katkılarını içeriyor. "Hoşgörüyü, yani sonuçta laikliği düşünmek için, toplumu oluşturan inançlardan her birinin, meşrulaştırmanın üzerine oturmuş olduğu biricik, temel direk olmadığını kabul etmesi gerekir. Dolayısıyla her birinin, bir şekilde, ortak siyasal alanı ve ortak toplumsal alanı oluşturan kubbede bir taş olmayı kabul etmesi gerekir. Ama işte tam da bu taşlardan her birinin kendi ağırlığı olduğundan, tüm ağırlığıyla, kanaat ağırlığıyla, inanç ağırlığıyla, coşkun gücünün ağırlığıyla ağır basan ayrı ayrı taşlar olduğundan; yani bütün bu kanaat ve coşkun güç ağırlıkları var olduğundandır ki, toplumun kubbesi sağlamlığını sürdürebilecektir. "Tuhaftır ki bir çoğulluk, ama coşkun inanç çoğulluğu olduğu için, toplumsal birlik zemini mümkün bir zemin haline gelmektedir. Dolayısıyla bizler, ne her türlü çoğulluğun, çeşitliliğin reddedildiği homojen bir zemine mahkûmuz, ne de içinde hiçbir homojenliğin, hiçbir ortak tartışma alanının olmadığı bir çoğulluk zeminine mahkûmuz. Tersine, çoğulluk ve birlik karşılıklı olarak birbirlerini güçlendirirler ve birbirlerine ihtiyaçları vardır." Olivier Abel