Diplomasi ve Sınır; Gümrü Görüşmeleri ve Protokolleri - 1918 _{Gümrü Görüşmeleri ve Protokolleri - 1918}

Yüzyıllardır mevcut olan Türk-Ermeni ilişkileri, 1917 Rus ihtilalleriyle yeni bir safhaya girdi. Gürcü, Azeri ve Ermenilerin katılımıyla federatif bir yapı olan Güney Kafkasya Komiserliği ortaya çıktı ve Türkiye'nin de ısrarlı politikaları sonucunda Rusya'da ve Kafkasya'ya karşı alınan önemli bir diplomasi zaferiydi ve özellikle Rusya'nın yokluğu, azami ölçüde avantaja dönüştürülmüştü. Bu fedratif yapı, sadece bir ay yaşadı ve sırasıyla Gürcistan, Azerbaycan veErmenistan devletleri kuruldu. Kafkasya'da Rusya'ya karşı sürekli gerileyen Türkiye, Batum Antlaşmalarıyla birlikte hem bu devletlere karşı, hem de Rusya'ya yönelik önemli bir diplomatik zafer daha elde ederek bu bölgedeki sınırını bir asır önceki Türk-Rus sınırına kadar ilerletebildi.