Avrasya Fatihi Tatarlar

Sovyetler Birliği nin yıkılmasıyla birlikte Türkiyede Türk Dünyası ile ilgili çalışmaların sayısı artmıştır. Bununla birlikte Rusya Federasyonu içindeki Türk toplulukları ile ilgili yayınlanan kitapların sayısı yeterli değildir. Nitekim, düne kadar Rusya Federasyonu içindeki en büyük Türk topluluğu Tatarlar ile ilgili de Türkiye de muhtelif bir çalışma yoktu. İşte İlyas Kamalov un Kazanın 1000.yılının anısına hazırladığı Avrasya Fatihi Tatarlar adlı kitabın, bu boşluğu kısmen de olsa dolduracağını ümit ediyoruz. Rusya Federasyonu na bağlı Tataristan Cumhuriyeti nin başkenti Kazan, 2005 yılında 1000.yılını kutladı. Rusya Federasyonu nun ilk Devlet Başkanı Boris Yeltsin, 2005 yılında Kazan ın 1000.yılının kutlamalarının yapılması için bütün hazırlıklara başlanmasına dair kararname çıkartmıştı.Bu kararname ile Rusya Federasyonu, Kazanın Moskova dan daha yaşlı olduğunu resmen tanımıştır. Yeltsin in kararnamesi, iktidarı devrettiği Vladimir Putin döneminde de geçerliliğini korumuş ve şehrin 1000. yılı muhteşem bir şekilde kutlanmıştır. Kazan,İdil Bulgar Devleti zamanında bir kale fonksiyonu görürken, Altın Orda döneminde önemli bir ticaret merkezi haline gelerek Kazan Hanlığı nın başkenti olmuştur.Medeniyetlerin,dinlerin ve kültürlerin kesiştiği Tataristan ın başkentinin tarihî geçmişi bugün de kendisinden söz ettirmektedir. Nitekim Avrupa ile Asya sınırları arasında yer alan ve Batı ile Doğu kültürlerinin sentezini yaşatmaya devam ettiren bugünkü Kazan, Rusya Federasyonu'nun ekonomi, kültür ve bilim açısından en büyük şehirlerinden biridir. Kazan, çok çeşitli dinlere mensup birçok farklı milletten insanın bir arada yaşadığı bir şehirdir. Bu durum bütün Tataristan için geçerlidir. Tatarların ataları olan İdil-Bulgarları İslamiyeti resmen kabul eden ilk Türk devleti unvanına sahiptir. Orta Asya ve bugünkü Rusya da İslamiyet in yayılmasına önayak olan Tatarların kimliklerini ve kültürlerini koruyabilmelerinin en önemli sebeplerinden biri de dindir. Kültürel bağlamda da Tatarların Türk dünyasına ve genel olarak dünya medeniyetine yaptıkları katkılar büyüktür. Çarlık döneminde bütün Türk halklarına Tatar denmesi de Tatarların Rusya daki Türklerin önderliğini yaptıklarını göstermektedir. Müslümanlar ile Hristiyanların ve diğer dinlere mensup olanların yan yana yaşadığı Tataristan bugün de Rusya Federasyonu içindeki diğer cumhuriyetlere önderlik yapmaktadır. Bu bağlamda Tataristan, kendi içinde küçük bir Avrasyacılığı beslemektedir. Kamalovun kendi makaleleri ile Rusça ve Tatarca dan çevirdiği makalelerden oluşan bu çalışmasında İdil-Bulgar Devleti,Altın Orda ve Kazan Hanlığı olmak üzere Tatarların tarih boyunca kurdukları devletler, Tataristanın bugünkü durumu, Tatarlarda İslamiyetin yayılması, Rusların Tatarları Hristiyanlaştıma çabaları, Tatar kültür ve sanatı ile Tatar aydınları gibi konulara yer verilmiştir.