Açıklamalı Düzülke; Çok Boyutlu Bir Macera

Rahip, öğretmen, okul müdürü, Shakespare ve Bacon uzmanı, dilbilim ve teoloji alanlarında ellinin üzerinde kitabın yazarı Edwin A. Abbot'ın en "tanınmış" yapıtı Düzülke Türkçe'de! Üstelik kısa, neşeli, bir ayağı matematiğe bir ayağı toplumsal eleştiriye basan, az rastlanır türden bir yapıt olan bu öncü - klasik, Ian Stewart'ın sunuşu, kapsamlı açıklamaları ve kitabın sonuna eklediği "matematikte Dördüncü Boyut" başlıklı yazısıyla zenginleşmiş olarak karşımızda: Açıklamalı Düzülke. Akıllı geometrik şekillerin, karelerin, üçgenlerin, beşgenlerin, çemberlerin yaşadığı bir düzlemde geçen bir macerayı anlatan Düzülke, bilimkurgunun öncüsü yapıtlardan biri. Boyut, düzlem, uzay, çok boyutluluk gibi kavramlar üzerine zihin açıcı ve düşündürücü bir öykü. Öykünün anlatıcısı Bir Kare önce bize ikiboyutlu ülkesini tanıtıyor; sonra birlikte Çizgiülke ve Noktaülke'yi ziyaret ediyor, Uzayülke'de bir üst boyutu anlamaya çalışmanın güçlüklerini tadıyor ve daha yüksek boyutlar üzerine kafa yoruyoruz. Bunun yanı sıra, modern çağın temellerinin atıldığı bir dönem olan Victoria çağının İngiliz toplumuna ilişkin kaygılarının bir izdüşümünü Düzülke'de bulmak mümkün: Kadın haklarından, dar kafalı tutuculuğa, sınıfsal ayrımlaşma ve ayrıcılıklardan, farklılıklara tahammülsüzlüğe kadar pek çok konu, kimi zaman acımasız bir ironiyle ele alınıyor. Yaşayan en saygın popüler bilim yazarlarından olan matematik profesörü Ian Stewart'ın özgün metne düştüğü notlar ise yalnızca metnin yaslandığı matematiksel kavramları açıklamakla kalmıyor, okurun Düzüle'yi daha geniş, daha kapsayıcı bir bakış açısıyla ele almasının da yolunu açıyor: Abbott'ın Victoria çağına ilişkin sayısız göndermesini açıklayıp, yaşamı ve entellektüel çevresiyle ilgili bilgiler veriyor; H. G. Wells'den, Karl Marx'a, Victoria çağı ispritizmacılarından, İslam matematikçilerine kadar pek çok farklıı konu ve figüre değiniyor; ve en önemlisi de , matematiğin ve fiziğin çok boyutluluk kavramına ulaşana dek geçirdiği aşamaları gözler önüne seriyor. Açıklamalı Düzülke, bir yandan matematiksel düşüncenin gündelik düşünüşün uzağında, kendine özgü bir biçimde işleyişini bütün açıklığıyla ortaya koyan, bir yandan kendine özgü bir biçimde işleyişini ütün açıklığıyla ortaya koyan, bir yandan da matematikle diğer disiplinler arasındaki ilişkiyi derleyip toparlayan bir yapıt. Stewart'ın notları zaten bir klasik olan ve ilk basımından beri kitapçılardan eksik olmayan bu yapıta eğlendirici ve öğretici bir katkı sağlamış. Hem Abbot hayranlarının hem de Abbott'la yeni taşınacak olanların edinmesi gereken basım işte bu. Gregory McNamee, Publishers Weekly