Abdülhamid'in Kalkınma Hamlesi

II. Abdülhamid Han, olağanüstü kalkınma hamleleriyle, Osmanlı'nın en zayıf anında dünyada söz sahibi olmasını sağlamıştı. Dünyadaki ilk torpido atan denizaltı, zırhlı gemiler, savunma sanayii gibi askerî alandaki hamleleri; Ticaret ve Sanayi Odası, Ziraat Bankası gibi ticaret hamleleri, hastaneler ve tıp fakülteleri gibi sağlık alanındaki hamleleri unutulmaz. Demiryolu, telgraf ve telsiz istasyonları gibi ulaşım ve haberleşme hamleleri, binlerce okul ve üniversite ile çağa uygun eğitim ve kültür hamleleri; iplik, kâğıt, çimento, cam ve silah fabrikaları gibi sanayi hamleleri; elektrik ve hava gazı gibi enerji hamleleri onun gerçekleştirdiği kalkınma hamlelerinden yalnızca birkaçıdır. Osmanlı II. Abdülhamid döneminde ekonomide önemli büyüme gerçekleştirmiş ve dünyada en hızlı büyüyen ekonomilerin ilk 10'unda yer almayı başarmıştı. Onun kurduğu kurumlar bugünkü cumhuriyetin temellerini teşkil etmişti. O Türkiye Cumhuriyeti'nin gizli mimarlarından biriydi. Eğer durdurulmasaydı tüp geçit projesi ve Boğaz köprüsü çoktan yapılmış olacak, haritalarını çıkarttığı petrol yataklarından enerji fışkıracak, Türkiye'yi dünya liginde en ön sıralara taşıyacaktı. İngiliz tarihçi Arnold Joseph Toynbee'nin Osmanlı ile ilgili olarak şu müthiş tespiti manidardır: 'Osmanlı yıkılmış bir devlet değil, durdurulmuş bir medeniyettir. Önündeki tarihî engeller kaldırılırsa, durdurulduğu yerden yürüyüşüne devam edecektir.'