5. Murad'ın Oğlu Selahaddin Efendi'nin Evrak ve Yazıları; 1. Cilt 5. Murad ile Cleanthi Scalleri _{1. Cilt 5. Murad ile Cleanthi Scalleri}

Şehzade Selahaddin Efendi (1861-1915), 1876 yılında üç ay ve üç gün saltanat sürmüş 33. Osmanlı padişahı V. Murad'ın tek oğludur. Babasının tahttan indirilmesinden sonra, henüz 15 yaşındayken ailenin diğer fertleri ve hane halkıyla birlikte gözetim altında yaşamak mecburiyetinde kalmıştır. V. Murad'ın 1904'teki ölümüne kadar süren 28 yıllık bu tecrit boyunca Selahaddin Efendi, zamanının önemli bir kısmını anı, düşünce ve duygularını kaleme almaya ayırmıştır. "Sada-yı Mahpus" (Hapisteki Ses) adı altında topladığı yazı ve kayıtlarına ilaveten birkaç yıllık günlüklerini kapsayan bu yazılar, son dönem Osmanlı tarihinin en ilginç ve özgün kaynaklarından birini oluşturmaktadır. Tarihçi Prof. Dr. Edhem Eldem'in yeni harflere aktardığı, ayrıntılı açıklama ve yorumlarla yayına hazırladığı V. Murad'ın Oğlu Selahaddin Efendi'nin Evrak ve Yazıları metinlerin tıpkıbasımlarının yanı sıra, Eldem'in her cildi tarihsel ve toplumsal bağlamı içine yerleştiren giriş yazılarıyla birlikte okuyuculara sunulmaktadır. Dizinin ilk cildinde, "Sada-yı Mahpus" defterlerinin yedincisinin yarısını oluşturan, V. Murad ile Cleanthi Scalieri (1833-1892) arasındaki gizli yazışmanın kayıtları ele alınmaktadır. Scalieri, Proodos (Terakki) mason locasının başındayken, o sırada henüz şehzade olan Murad'a yakınlığıyla bilinirdi. Genç veliahdı 1872 yılında masonluğa kabul ettirmiş, kısa saltanatından sonra da onu tekrar tahta geçirmek için mücadele etmiş, 1878'de Atina'ya kaçmak zorunda kaldığı halde Murad'la haberleşmeye devam etmeyi başarmıştır. 1883 ile 1886 yılları arasındaki bu iki yönlü yazışmayı Çırağan cephesinde yürüten Selahaddin Efendi, bu deftere de kaydederek bugüne kadar gelmesini sağlamıştır. Eldem'in yayına hazırladığı malzemenin bütününü tanıtıp dönemin genel bir değerlendirmesini yaptığı uzun giriş yazısıyla birlikte, V. Murad'ın Oğlu Selahaddin Efendi'nin Evrak ve Yazıları'nın birinci cildindeki metinler ve yazışmalar, 2. Abdülhamid döneminin en karanlık veçhelerinden birine ışık tutmanın ötesinde, dönemin siyaset ve zihniyet dünyasını daha iyi anlamamıza imkan vermektedir.